Մաշկի քաղցկեղը հանդիպում է հիմնականում մեծահասակների մոտ (60-70 տարեկանից հետո): Այն ավելի հաճախ հանդիպում է տղամարդկանց մոտ և հիմնականում ախտահարում է մարմի բաց հատվածների մաշկը: Հյուսվածաբանորեն մաշկի քաղցկեղը կարող է լինել տափակբջջային եղջերացող և չեղջերացող: Այն զարգանում է բազմաշերտ, տափակ էպիթելից: Ունի զարգացման մի քանի փուլեր, որոնց ընթացքում ախտահարվում է ինչպես էպիդերմիսը, այնպես էլ դերման:
Էպիդերմիսի ախտահարումը պայմանականորեն բաժանում են 3 փուլերի: Սկզբում ի հայտ է գալիս հիպերկերատոզը, այնուհետև առաջանում է էպիդերմիսի ատրոֆիա, որի արդյունքում մակերեսը դառնում է փայլուն, և ի վերջո առաջանում է խոցոտում: Բուն դերմայում առաջին հերթին քայքայվում է պտկիկային շերտը, սկսում է շոշափվել գոյացություն ամուր հիմքը: Ուռուցքային պրոցեսի զարգացմանը զուգահեռ ի հայտ են գալիս մաշի հիպերեմիան, արյունահոսությունը, մազային ֆոլիկուլների քայքայումը, որի արդյունքում ախտահարված հատվածում առաջանում է մազաթափության պատկեր:
Կլինիկական դասակարգումը
T - առաջնային ուռուցք
Tx – տվյալները բավարար չեն առաջնային ուռուցքը գնահատելու համար
To - առաջնային ուռուցքը չի հայտնաբերվում
T1 – ուռուցքի չափսը չի գերազանցում 2 սմ
T2 – ուռուցքի չափսը` 2-5 սմ
T3 – ուռուցքի չափսը 3 սմ-ից ավելի է
T4 – ուռուցքի ներաճ դեպի էքստարևադերմալ տարացք (մկաններ, ոսկրեր)
N – ռեգիոնար ավշային հանգույցներ
Nx – տվյալները բավարար չեն ռեգիոնար ավշային հանգույցների վիճակը գնահատելու համար
No – ռեգիոնար ավշային հանգույցների ախտահարման մասին վկայող տվյալներ չկան
N1 - առկա են ախտահարված ռեգիոնար ավշային հանգույցներ
M – հեռավոր մետաստազներ
Mx - տվյալները բավարար չեն հեռավոր մետաստազներ հայտնաբերելու համար
Mo – հեռավոր մետաստազների մասին վկայող տվյալներ չկան
M1 - առկա են հեռավոր մետաստազներ
Կլինիկան և ախտորոշումը
Կլինիկորեն առանձնացնում են մակերեսային, խորը թափանցող և պապիլյար ձևեր: Մակերեսային ձևը տեղակայվում է հիմանակնում դեմքի շրջանում, զարգանում է բավականին դանդաղ: Սկզբանական շրջանում առաջանում են ամուր, սպիտակավուն, կամ դեղնա-մոխրագույն հանգույցներ, որոնք հեշտությամբ արնում են և ունեն շագանակագույն եղջերային մակերես: Եղջերացած մակերեսը հեռացնելու դեպքում բացվում է անհարթ հատակով էրոզիվ գոյացությունը: Խորը թափանցող ձևերի ժամանակ ուռուցքն առաջանում է էպիդերմիսի բազալ շերտերում և աստիճանաբար հրում է մաշկը դեպի վեր: Սկզբնական շրջանում մաշկը մնում է անփոփոխ, սակայն, ինֆիլտրացիային զուգահեռ այն ձեռք է բերում կարմրավուն, կամ կապտակարմրավուն գունավորում: Ուռուցքը բավականին ամուր և ունի բավականին խորը ներաճ: Ժամանակի ընթացում ի հայտ է գալիս նեկրոտիկ քայքայումը ձագարաձև խոցոտումով: Պապիլյար ձևը հանդիպում է բավականին հազվադեպ: Ուռուցքն ունի լայն հիմքի կամ ոտիկի վրա աճող հանգույցի տեսք: Մակերեսն անհարթ է, պատված է կեղևով և հեշտությամբ արնում է: Ախտորոշումը իրականացվում է հիմնական կլինիկական ախտանշանների հիման վրա: Պարտադիր են բջջաբանական և հյուսվածաբանական քննությունը: Ներկայումս լայնորեն կիրառվում է ֆոտոդիանմիկ ախտորոշման մեթոդը:
Բուժումը
Բուժական մեթոդի ընտրությունը կախված է հիվանդության փուլից և տեղակայումից: I և II փուլերի համար հիմնական մեթոդ է հանդիսանում վիրահատակաը: Ուռուցքը հեռացվում է առողջ հյուսվածքների սահմաններում` ուռուցքի սահմաններից հեռանալով 2-3 սմ: Վիրաբուժական միջամտության անհնարինության դեպքում (կապված ուռուցքի տեակայման հետ) ցուցված է ռենտգենոթերապիան: Մի շարք ուռուցքաբանական կլինիկաներում ներկայումս ահջողությամբ կիրառվում է ֆոտոդինամիկ թերապիան և քսուքային ապլիկացիաները: Կիրառվում են նաև կրիո- կամ լազերային դեստրուկցիայի մեթոդները: Պրոֆիլակտիկ լիմֆոդիսեկցիաները ցուցված չեն: Հիվանդության III փուլի ժամանակ բուժման հիմնական եղանակը ճառագայթայինն է (ԳՕԴ - 40-60 Գր): Վիրաբուժական միջամտությունը կարող է կատարվել և ճառագայթումից առաջ, և հետո (լիմֆադենէկտոմիա` ախտահարված ավշային հանգույցների առկայության դեպքում, խոցոտված մակերեսների հեռացում, ամպուտացիաներ և այլն): Հիվանդության IV փուլում կիրառվում է համակցված բուժում: Կատարվում է ճառագայթային բուժում, որը լրացվում է վիրաբուժական միջամտությամբ, հնարավոր է նաև քիմիաթերապիայի կիրառումը (մետոտրեկսատ, բլեոմիցին, պլատինային դեղամիջոցներ, ադրիաբլաստին):
