Թքագեղձերի չարորակ ուռուցքները կարող են լինել ինչպես առաջնային այնպես էլ մետաստատիկ բնույթի: Ամեն դեպքում բնորոշ են արագաճն ու ցավային ախտանիշները: Արդյունքում թքագեղձերի ուռուցքները շոշափվում են սահմանափակ շարժունակությամբ, ոչ հստակ եզրագծերով հանգույցների ձևով: Ինֆիլտրատիվ աճի հաշվին բավական արագև հաճած ախտահարվում են դիմային ներվերը, մաշկը, մկաններն ու ստորին ծնոտը: Հազվադեպ, ուռուցքի քայքայման արդյունքում, գեղձը սեղմելիս ծորանից կարող է դիտվել արյունային արտադրություն: Թքագեղձերի համար ռեգիոնար են համարվում պարանոցի լծային խորը և մակերեսային հանգույցները: Կախված ուռուցքի հյուսվածաբանական տիպից հավասարապես բնորոշ են ինչպես հեմատոգեն, այնպես էլ լիմֆոգեն մետաստազավորման ճանապարհները: Հեմատոգեն մետաստազավորման դեպքում առավել հաճախ ախտահարվում են թոքերն ու ոսկրերը:
Կլինիկական ընթացքը բավականին բազմազան է և նույնես կախված է ուռուքի հյուսվածաբանական տեսակից, ինչպես նաև լոկալիզացիայից ու հիվանդության փուլից:
Թքագեղձերում առավել հաճախ հանդիպում է ադենոկիստոզ քաղցկեղը (ցիլինդրոմա): Ցիլինդրոմայի դեպքում հիվանդների գրեթե 50%-ի մոտ հայտանաբերվում են մետաստազներ թոքերում և ոսկրերում: Ընդ որում բնորոշ է ինչպես վաղ մետաստազավորումը այնպես էլ առաջնային ուռուցքի վերացումից տարիներ անց մետաստազների առաջացումը: Լիմֆոգեն մետաստազավորում դիտվում է 6-9% հիվանդների մոտ: Ադենոկարցինոմայի կլինիկան գրեթե չի տարբերվում ադենոկիստոզ քաղցկեղից: Միակ և հիմնական տարբերությունը հիմնականում լիմֆատիկ մետաստազավորման մեջ է: Մուկոէպիդերմոիդ քաղցկեղը ավելի հաճախ հանդիպում է կանանց մոտ և ախտահարվում են հիմնականում հարականջային թքագեղձերը:
Սկզբնական փուլերում կլինիկական ընթացքը հիշեցնում է բարորակ նորագոյացությունների, սակայն հետագայում միանում են շարժունության սահամափակումը, հստակ սահամանների բացակայությունը, ցավը և ինֆիլտարացիան հարակից հյուսվածքներ: Մետաստազավորում է հիմանակնում ռեգիոնար լիմֆատիկ հանգույցներ:
Տափակբջջային քաղցկեղը հանդիպում է ավելի հազվադեպ և բնորոշ է 40 տարեկանից բարձր հիվանդներին: Բնորոշվում է արագինֆիտրատիվ աճով և ռեգիոնար լիմֆատիկ հանգույցների ախտահարմամբ, որոնք կարող են լինել ավելի մեծ չափերի քան առաջնային ուռուցքն է:
Պոլիմորֆ ադենոմայում քաղցկեղը հիմնականում (30%) առաջանում է թքագեղձի խառը ուռուցքի երկարատև (ավելի քան 10 տարի) անամնեզ նշող հիվանդների մոտ: Մալիգնիզացիայի ֆոնի վրա ուռուցքը ձեռք է բերում չարորակ ուռուցքին բնորոշ կլինիկական դրսևորումներ, սակայն ռեգիոնար լիմֆատիկ հանգույցները ախտահարվում են բավականին հազվադեպ:
Ախտորոշիչ հիմնական մեթոդ են հանդիսանում բիոպսիայի արդյունքում ստացված բջջաբանական կամ հյուսվածաբանական հետազոտության արդյունքները: Մյուս հետազոտության մեթոդները, ինչպիսին օրինակ համակարգչային շերտագորությունն է կատարվում են ուռուցքի վիրահատելիության հարցը որոշելու նպատակով:
Կլինիկական դասակարգումը
T - առաջնային ուռուցք
Tx – տվյալները բավարար չեն առաջնային ուռուցքը գնահատելու համար
To - առաջնային ուռուցքը չի հայտնաբերվում
Tis – carcinoma in situ
T1 – ուռուցքի չափսը չի գերազանցում 2 սմ
T2 – ուռուցքի չափսը` 2-4 սմ
T3 – ուռուցքի չափսը 4-6 սմ է, կամ առկա է էքստրապարենխիմալ տարածում
T4 – ուռուցքի տարածում դեպի հարակից հյուսվածքներ (գանգի հիմք, դիմային ներվ), կամ չափը ավելի քան 6 սմ է:
N – ռեգիոնար ավշային հանգույցներ
Nx – տվյալները բավարար չեն ռեգիոնար ավշային հանգույցների վիճակը գնահատելու համար
No – ռեգիոնար ավշային հանգույցների ախտահարման մասին վկայող տվյալներ չկան
N1 - առկա է մեկ հոմոլատերալ ախտահարված հանգույց մինչև 3սմ չափի
N2 - առկա է մինչև 6սմ չափերի ախտահարված հոմոլատերալ ռեգիոնար ավշային հանգույց, կամ բազմաթիվ բիլատերալ կամ կոնտլատերալ լիմֆատիկ ահնգույցներ մինչև 6սմ չափերով
N3 - առկա են 6սմ-ից մեծ ախտահարված ռեգիոնար ավշային հանգույցներ
M – հեռավոր մետաստազներ
Mx - տվյալները բավարար չեն հեռավոր մետաստազներ հայտնաբերելու համար
Mo – հեռավոր մետաստազների մասին վկայող տվյալներ չկան
M1 - առկա են հեռավոր մետաստազներ
Բուժման մեթոդի ընտրությունը հիմնականում կախված է ուռուցքի հյուսվածաբանական տեսակից, տեղակայումից և հիվանդության տարածվածության աստիճանից: Ընդունված և առավել արդյունավետ բուժումը ենթադրում է ճառագայթային թերապիա և վիրաբուժական միջամտություն:
Առաջին փուլում անց են կացնում դիստանցիոն գամմա-թերապիա ԳՕԴ-ն 55-60Գր.: Վիրահատական միջամտությունն անց են կացնում ճառագայթային բուժման ավարտից 3-4 շաբաթ անց: T1,T2,T3, փուլերում կատարում են պարոդիտէկտոմիա առանց դիմային ներվի պահպանման, ինչպես նաև պարանոցային բջջանքի հեռացմամբ No,N1 փուլերում կամ Կրայլի վիրահատություն N2,N3 փուլերում: T4 փուլում կատարում են համակցված պարոդիտէկտոմիա մեկ բլոկով հեռացնելով նաև այն հյուսվածքները, որոնց ներաճել է ուռուցքը (ստորին ծնոտի, ականջախեցու, այտոսկրի ռեզեկցիա): Ոչ վիրահատական դեպքերում անց են կացնում համակցված քիմիաճառագայթային թերապիա` ցիսպլատին, դոքսոռուբիցին, ցիկլոֆոսֆամիդ, դեղամիջոցներով:
