Ֆիբրոադենոման կրծքագեղձի ամենահաճախակի բարորակ ուռուցքն է, հանդիպում է 20-40 տարեկան կանանց և աղջիկների մոտ: Ուռուցքն աճում է շատ դանդաղ, հասնում է 2-5 սմ չափսերի, կարող է լինել եզակի կամ բազմակի, տեղակայել մեկ կամ երկու կրծքագեղձերում, հաճախ ուղեկցվում է մաստոպաթիայով:
Ֆիբրոադենոման շոշափելիս որոշվում է որպես մաշկից և շրջակա հյուսվածքներից հստակ սահմանազատված, պինդ կլորավուն հանգույց հարթ կամ երբեմն թմբկավոր մակերեսով, որն ազատ տեղաշարժվում է գեղձի հյուսվածքներում (ՙլողում է յուղի մեջ): Տարբերում են ֆիբրոադենոմաների 2 ձևեր` ֆիբրոադենոմա (ուռուցք ֆիբրոզ հյուսվածքի գերիշխմամբ) և ադենոֆիբրոմա (ուռուցք գեղձային հյուսվածքի գերիշխմամբ): Ադենոֆիբրոմային բնորոշ են ավելի հստակ եզրագծերը, շոշափելիս այն ավելի փափուկ է:
Հյուսվածաբանորեն ապացուցված է, որ ֆիբրոադենոման չունի սեփական պատյան: Ֆիբրոադենոմայի համար պատյան է ծառայում ստրոմայի պնդացած թելերի շերտը` հրված աճող ուռուցքային հանգույցով (պերիկանալիկուլյար ֆիբրոադենոմա), կամ կաթնային ծորանի ձգված պատը, որում աճում է ուռուցքը (ինտրականալիկուլյար ֆիբրոադենոմա): Ֆիբրոադենոմայի չարորակ կազմափոխումը դիտվում է 5% դեպքերում :
Ֆիբրոադենոմայի բուժումը վիրահատական է, կատարվում է կրծքագեղձի սեկտորալ մասնահատում շտապ հյուսվածաբանական հետազոտմամբ: Կրծքագեղձի ֆիլոիդ ուռուցքը (tumor phylloides J. Mulleri) հազվադեպ հանդիպող նորագոյացություն է, կազմում է կրծքագեղձի ուռուցքների 5% -ը:
Հանդիպում է կանանց տարբեր տարիքային խմբերում, սակայն առավել հաճախ ախտահարում է հորմոնային ակտիվության շրջանում:
Ուռուցքն ունի պինդ կոնսիստենցիա, հստակ եզրագծեր, կտրվածքի վրա մակերեսն ունի կիստոզ խոռոչներ տերևանման ելուստներով: Դիտվում է ստրոմայի արտահայտված լորձեցում (միքսոմատոզ):
Բնորոշ է համարվում կլինիկական ընթացքի երկփուլությունը: Առաջին փուլում դիտվում է ուռուցքի դանդաղ աճ երկար տարիների ընթացքում: Երկրորդ փուլում սկսվում է արագ աճ, ուռուցքն հասնում է մեծ, երբեմն հսկայական չափսերի: ՈՒռուցքի աճը չի ուղեկցվում շրջակա հյուսվածքների ինֆիլտրացիայով: Երբեմն գրավելով կրծքագեղձի մեծ մասը առաջացնում է վերադիր մաշկի արյան շրջանառության խանգարում (ենթամաշկային երակները լայնանում են, մաշկը դառնում է կապտուկային երանգի): Ֆիլոիդ ուռուցքի առանձնահատկությունը նրա կենսաբանական անկայունությունն է: Շնորհիվ բնորոշ հյուսվածաբանական կառուցվածքի, որը ներառում է ինչպես էպիթելային, այնպես էլ շարակցահյուսվածքային բաղադրիչներ, այն օժտված է քաղցկեղի, սարկոմայի և կարցինոսարկոմայի վերածվելու պոտենցիալ հնարավորությամբ:
Ֆիլոիդ ուռուցքների բուժումը վիրահատական է: Ուռուցքի փոքր չափսերի դեպքում կատարվում է կրծքագեղձի մասնահատում: Մեծ չափսերի դեպքում (երբ տրամագիծը մեծ է 10սմ-ից), հաշվի առնելով հաճախակի կրկնողության հակվածությունը, կատարվում է կրծքագեղձի հասարակ անդամահատում: Չարորակացման էլեմենտների առկայության դեպքում խորհուրդ է տրվում կատարել արմատական մաստէկտոմիա:
Կրծքագեղձի ներծորանային պապիլոման (ՙարյունահոսող կրծքագեղձի Մինցի հիվանդություն) առավել հաճախ հանդիպում է 30-40 տարեկան հասակում, տեղակայում է առավելապես մեկ կողմից: Երբ պապիլոմաները տեղադրված են խոշոր ծորաններում, անմիջապես պտուկից կամ արեոլայից հետ, կրծքագեղձի շոշափման ժամանակ կարելի է հայտնաբերել պնդացում երկարավուն ձգանի կամ կլոր առաձիգ գոյացության ձևով, որի սեղմելիս առաջանում են արյունային կաթիլներ պտուկի վրա` միշտ միևնույն արտատար ծորանից:
Երբ պապիլոմաները զարգանում են կրծքագեղձի խորին հատվածների ծորաններում, հիվանդության միակ կլինիկական արտահայտությունը համարվում է պտուկից արյունային կամ առատ շճային արտադրությունը: Միայն մանրազննին շոշափմամբ կարելի է հայտնաբերել այն հատվածը, որին սեղմելիս առաջանում է արտադրություն: Որոշ դեպքերում ախտաբանական պրոցեսի տեղակայումը ճշտվում է մամոգրաֆիայի (դուկտոգրաֆիայի) օգնությամբ: Ներծորանային պապիլոմայի չարորակ կազմափոխումը դիտվում է 2-3% դեպքերում:
Չարորակացման հավանականությունը մեծանում է հատկապես ներծորանային պապիլոմատոզի դեպքում:
Բուժումը վիրահատական է, կատարվում է կրծքագեղձի սեկտորալ մասնահատում շտապ հյուսվածաբանական հետազոտմամբ: Լիպոման (ճարպուռուցքը) հանդիպում է խիստ հազվադեպ: Կարող է առաջանալ ինչպես գեղձի հյուսվածքի վրա (ենթամաշկային), այնպես էլ գեղձի տակ (ենթակրծքային-ռետրոմամար), բայց երբեմն այն զարգանում է միջբլթակային հյուսվածքից: Բնորոշ է բավականին դանդաղ աճը, շոշափելիս ունի փափուկ կոնսիստենցիա, բլթակավոր կառուցվածք, հստակ սահմանազատված է շրջակա հյուսվածքներից: Բուժումը վիրահատական է, կատարվում է ուռուցքի հեռացում: Կրծքագեղձի անգիոմաները հանդիպում են խիստ հազվադեպ: Չունեն հստակ սահմաններ, շոշափելիս փափուկ են, սեղմելիս փոքրանում են: Մակերեսային տեղակայման դեպքում ունեն բնորոշ երկնագույն կամ բոսորագույն երանգ: Խորին տեղակայման դեպքում անհնար է տարբերակել լիպոմայից: Բուժումը վիրահատական է, կատարվում է ուռուցքի բացազատում (excisio):
